Mama, is dit een mens of een beest? - Hilde De Clercq

Gegevens van het boek

Titel: Mama, is dit een mens of een beest? - Over autisme en detaildenken.

Auteur: Hilde De Clercq

Uitgeverij: Houtekiet, Antwerpen, 1999

Aantal blz: 119

Over de auteur

Hilde De Clercq studeerde filologie. Nou, ik had ook nog nooit van dit beest gehoord hoor, maar volgens wikipedia is de filologie een tak van taalkunde die zich vooral richt op dode talen. Een filoloog bestudeert de taal- en letterkunde van volkeren door middel van beschikbare geschriften in samenhang met de cultuurgeschiedenis van een volk. Hij tracht door zorgvuldige studie van context en oorsprong van woorden zin en betekenis aan taaluitingen te geven, waarbij zijn lijfspreuk is ad fontes: "(terug) naar de bronnen". Dat weten we dan nu ook alweer. 

Hilde gaf haar baan als leerkracht op om Thomas, haar zoon met autisme, beter te kunnen helpen. Ze was directeur van het Opleidingscentrum Autisme in Antwerpen. Momenteel is zij buitenlands medewerker van Good Autism Practice, uitgegeven door Glenys Jones en Hugh Morgan samen met de Universiteit van Birmingham en ze is geaffilieerd met TEACCH aan de Universiteit van Chapel Hill in North Carolina.

Ze geeft workshops en vormingscursussen in binnen- en buitenland. Ze schreef ook 'Autisme van binnenuit. Een praktische gids.' in 2005.

Het boek

Mama, is dit een mens of een beest? werd vertaald in het Engels, Frans, Spaans, het Italiaans, Deens, Zweeds en het Russisch.

Het is een dun boekje, waardoor je het in enkele uren tijd uitgelezen krijgt. In die enkele uren tijd heb je echter wel een heleboel bijgeleerd over overselectiviteit en detaildenken bij kinderen met autisme. 

Het boek is ingedeeld in drie delen. Eerst kan men in een intro algemene informatie lezen over wat 'overselectiviteit' nu eigenlijk is en hoe dit detaildenken zich manifesteert.

Het tweede deel, Begrijpen, gaat hier verder op in. De auteur geeft onnoemelijk veel concrete voorbeelden uit haar eigen leven als moeder van een autistisch kind. Op drie terreinen verloopt de ontwikkeling van mensen met autisme anders dan bij anderen: (1) de communicatie, (2) emoties en sociale relaties en (3) het voorstellingsvermogen. Deze drie terreinen worden uitvoerig besproken, en in het licht van overselectiviteit gehouden.

In deel drie, Begeleiden, krijgt de lezer conctrete tips mee om met het detaildenken en de overselectiviteit van kinderen met autisme om te gaan. Ook is er aandacht voor op welke manieren men deze kinderen een aantal vaardigheden kan aanleren en aldus hen kan leren veralgemenen.

Aperitiefje

Op een dag begon ook ik te twijfelen aan zijn motivatie en goede wil. Hij benoemde vlot [...] 'koek', 'fles', 'appel', maar dat laatste woord bleek hij plots vergeten te zijn. Ik wist zeker dat hij het kon en begon zo langzamerhand mijn geduld te verliezen. [...] Dagen aan een stuk dezelfde tekens als ik een appel voor zijn neus legde. Er waren twee mogelijkheden: ofwel vergat hij wat hij ooit geleerd had, ofwel wilde hij niet meer meewerken.

Op een dag rolt er een appel uit de fruitschaal. Ik hoor Thomas ineens heel duidelijk zeggen 'appel'. Appel? Zegt hij appel? Hij kent het woord dus toch. Ik ben zielsgelukkig. Ik wacht de thuiskomst van mijn man af, haal een willekeurige appel uit de schaal en vraag Thomas: 'Wat is dat?' Geen antwoord. 

'Maar daarstraks zei hij het nog. Ik heb het goed gehoord. Hij zei "appel".'

'Ja?'

[...] Ik houd hardnekkig vol de volgende dagen: 'Thomas wat is dat?' 'Thomas, wat is dat?' Thomas wordt wellicht zenuwachtig van het vele vragen. Geen resultaat. En dan, zoveel dagen later - ik ben het hele appelgedoe al bijna vergeten - komt Jeroen, Thomas' broer, thuis met een appel in zijn hand. Hij heeft die gekregen op Sarahs verjaardagsfeest. Thomas ziet de appel en zegt spontaan: 'Appel.'

Ineens klikt er iets in mijn hoofd: Jeroen heeft een groene appel in zijn hand, die allereerste appel was ook groen. Ik graai enkele groene appels samen en vraag: 'Wat is dit?' 'Wat is dit?' Dit keer zijn het allemaal appels. Dus voor Thomas zijn appels alleen appels als ze groen zijn. [...] niet het geheel, niet de betekenisinhoud, maar het detail [...].

Mijn mening

Hoewel ikzelf al een heleboel heb leren veralgemenen (ik heb zelf een autismespectrumstoornis) herken ik een aantal dingen i.v.m. overselectiviteit bij mijn oudste dochter. Kinderen met autisme krijgen vaak volgende etiketten opgeplakt: verwend, stout, wil niet luisteren... Ik vind dit boek daarom een absolute must voor iedereen. Vooral voor mensen die op professionele manier met kinderen bezig zijn, zoals leerkrachten, orthopedagogen en andere begeleiders, de juf van de opvang. Leer meer over dit detaildenken, begrijp het en pas de aangereikte methodes om hiermee om te gaan toe! 

Zie je een kind van zijn oren maken in de supermarkt, oordeel dan niet te snel. Twee op vijftig kinderen krijgen de diagnose ass (autismespectrumstoornis). Het kan dus goed zijn dat je een kind in zijn detaildenken 'in actie' (of reactie) ziet. Voordat je het als verwend en stout bestempelt, en voordat je je mening over de moeder klaar hebt, nl. dat ze allesbehalve bekwaam zou zijn om kinderen op te voeden: ga naar de bib, ontleen er dit boek en lees het. Daarna mag je praten.

Conclusie

Ik had dit boekje in vier uurtjes tijd uit. Het was echt smullen van de ongelofelijk boeiende materie i.v.m. het detaildenken van het autistische brein.